محمدامین زینلی فعال رسانه در یادداشتی نوشت: یکی از چالش‌های همیشگی شهر قم، ماندگاری پایین زائر و مسافر است. این موضوع فقط مربوط به امروز نیست؛ بلکه در گذر زمان هم وجود داشته و در سفرنامه‌های مختلف به آن اشاره شده است. از گذشته تاکنون، بسیاری از مسافران، قم را فقط برای زیارت چندساعته در برنامه سفر خود قرار داده‌اند و سپس به سمت شهرهای دیگر کشور همچون تهران، مشهد (استان خراسان رضوی) و یا دیگر مقاصد حرکت کرده‌اند.   

برای مثال، ناصرالدین‌شاه قاجار در سفرنامه‌اش از مسیر زیارت مشهد می‌نویسد که در قم تنها توقف کوتاهی داشته است و پس از زیارت حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)، به‌ سرعت مسیر خود را ادامه داده‌اند. همچنین جیمز موریه، دیپلمات و سفرنامه‌نویس انگلیسی در دوره قاجار، درباره قم می‌نویسد: «قم شهری مذهبی و آرام است که مسافران برای زیارت وارد آن می‌شوند؛ ولی کم‌تر کسی شب را در آن می‌ماند.» این نگاه تاریخی به‌ خوبی نشان می‌دهد که مسأله ماندگاری کوتاه‌مدت در قم، موضوعی ریشه‌دار است که باید با برنامه‌ریزی صحیح با آن مواجه شد.

اما آیا باید با این وضعیت کنار آمد؟ پاسخ روشن است: نه! استان قم با داشتن جایگاه ممتاز زیارتی و مذهبی و از سوی دیگر به واسطه نزدیکی به پایتخت، جاذبه‌های تاریخی، باستانی و طبیعی اطراف و ظرفیت بالای سوغات و صنایع‌دستی، باید بتواند زائر و مسافر را بیش‌تر در این استان نگه دارد. ماندگاری بیش‌تر، به معنای فرصت بیش‌تر برای خرید، بازدید، تجربه و در نتیجه رونق گردشگری، اشتغال و اقتصاد محلی است.

با این حال، در شرایط فعلی که بیش‌تر زائران تنها چند ساعت در شهر قم حضور دارند، ضروری است که از همین زمان محدود بیش‌ترین بهره‌برداری صورت گیرد. برای مثال، طراحی بسته‌های گردشگری کوتاه‌مدت که بازدید از جاذبه‌هایی مانند مسجد جامع، مدرسه جهانگیرخان، سرای ملا حسین، تیمچه بزرگ، بازار کهنه، خانه‌های تاریخی یا موزه‌های مذهبی در شهر قم و یا سایر مراکز دیدنی و گردشگری همچون خانه تاریخی ملا صدرا در شهر کهک  را دربرگیرد، می‌تواند تجربه‌ای متفاوت برای زائر رقم بزند.

همچنین، ایجاد فضاهای ترکیبی در اطراف حرم مطهر که امکان زیارت، خرید سوغات، استراحت و تجربه فرهنگی را به‌ صورت یکجا فراهم کند، نقش مهمی در رضایت و ماندگاری بیش‌تر مسافر دارد. استفاده از ابزارهای دیجیتال مانند رمزینه‌ها (کیو. آر. کدها) یا اپلیکیشن‌های راهنمای جاذبه‌ها، کمک می‌کند، زائر حتی در مدت زمان کوتاه با ظرفیت‌های پنهان شهر آشنا شود.

تولید سوغات‌های خلاقانه، سبک و قابل‌ِ حمل، به ‌ویژه در بسته‌بندی‌های حرفه‌ای، باعث می‌شود، تجربه قم همراه زائر تا خانه‌اش ادامه پیدا کند. مهم‌تر از همه، آموزش و توانمندسازی کسبه و خادمان اطراف حرم مطهر برای ارتباط مؤثرتر با زائران، می‌تواند کیفیت تجربه را ارتقاء دهد و زمینه‌ساز بازگشت دوباره آنان‌ به شهر قم شود.

در نهایت، استان قم می‌تواند با نگاهی نو و اقداماتی خلاقانه، از یک مقصد عبوری، به یک تجربه ماندگار در ذهن و دل زائر تبدیل شود. اگر چه این معضل سابقه‌ای تاریخی دارد؛ اما آینده آن در گروی تصمیم‌ها و برنامه‌ریزی‌های امروز ما است.

استان قم علاوه بر آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) که مثل نگینی درخشان در قلب شهر مقدس قم قرار دارد، دارای مسجد مقدس جمکران و بقاع متبرک امامزادگان(ع) مانند حرم مطهر حضرت موسی مبرقع(ع) در شهر قم و سایر شهرها و روستاهای استان است و سالانه بیش از ۲۰ میلیون زائر در مناسبت‌های گوناگون مذهبی و ملی به قم سفر می‌کنند که مهم‌ترین مناسبت، ۱۵ شعبان المعظم، سالروز ولادت با سعادت منجی عالم بشریت حضرت بقیه الله الاعظم(ع) است که همه این‌ موارد، ظرفیت‌هایی است که می‌توان از آن‌ها در راستای معرفی بیش‌تر ظرفیت‌های مختلف استان به زائران و گردشگران ایرانی و خارجی بهره برد و بی‌شک رسانه‌ها نقش مؤثری در این اطلاع‌رسانی‌ها دارند.

انتهای پیام/